Chrzan pospolity

Charakterystyka i pochodzenie: Chrzan jest byliną z rodziny krzyżowych, tworzącą dwa rodzaje liści: łodygowe i odziomkowe. Wywodzi się z europejskiej części ZSRR. Również u nas rośnie chętnie na dostatecznie wilgotnej glebie. Plemiona słowiańskie uprawiały go już od IX wieku.

Nazwa łacińska: Armoracia rusticana

Opis: Liście odziomkowe osiągają wysokość 60-100 cm. Korzeń jest złotobrązowy, wewnątrz biały; osiąga znaczną długość. Długoogonkowe, ciemnozielone liście mają grubo karbowaną blaszkę. Kwiaty są białe, drobne.

Uprawa: Chrzan uprawia się ze względu na jego długi, mięsisty korzeń (Radiu: armoraciae rusticanae recens), który jest zarówno zdrową przyprawą, jak też ma znaczenie lecznicze. Rozmnaża się wegetatywnie. Rośnie właściwie w całej Europie.

Zawartość: Swoisty, ostry smak chrzan zawdzięcza olejkowi alilowemu, który powstaje dzięki rozszczepieniu glikozydu synigryny. Olejek ten, o dużych właściwościach bakteriobójczych, wydziela się w czasie tarcia chrzanu. Chrzan zawiera znaczne ilości witaminy C, cukry, enzymy, asparaginę.

Działanie: Chrzan pobudza wydzielanie soków żołądkowych i przyspiesza proces trawienia. W medycynie ludowej stosowany jest przeciwko puchlinie wodnej i zaburzeniom żołądka.

Zastosowanie: Chrzan ma ostry, drażniący aromat, smak wyraźny, początkowo słodkawy, potem ostry i piekący. Używa się korzenia pokrojonego lub tartego do kwaszenia kapusty, ogórków, buraków. Chrzan jest szeroko stosowany w przemyśle przetwórczym i spożywczym. Aby złagodzić jego smak, można dodać jabłka, cukier, sok z cytryny lub śmietanę. Chrzan tarty podaje się do steków, parówek, tatara, mięs wędzonych, szynki, tłustego mięsa wieprzowego, do gotowanej wołowiny, ozorków. Można go również dodawać do majonezów, sera białego, jogurtu, kapusty kwaszonej, ogórków i innych warzyw, które tak przyprawione można podawać do pieczonych i gotowanych mięs, ryb, mięsa z rusztu, do zimnych przekąsek. Zimny sos składający się z tartego chrzanu i śmietany, ewentualnie jabłek, wody czy wina, stosowany jest do ryb, zwłaszcza karpia, szczupaka, węgorza i łososia. Z chrzanu przygotowuje się znany sos chrzanowy.